Nog niet vertrokken

Anderhalve week nadat de boerenzwaluwen afscheid namen in het achterhuis van Stokkink zijn er nog elke dag enkele te horen en te zien boven deze eeuwenoude boerderij en rond de top van de oude kastanjeboom achter het huis. Jonge en oudere vogels, zo is aan de lengte van hun staartpennen te zien. Hun ranke silhouetten tekenen zich deze warme vrijdag 8 september scherp af tegen een strakblauwe hemel. Af en toe kruisen de zwaluwen de sporen van vliegtuigen, die in een schrikbarend aantal deze omgeving passeren.

Jong op volle breedte

Wat een gigantische vleugelbreedte heeft ook een jonge (te zien aan korte staatpennen) boerenzwaluw al. Met enkele andere zwaluwen vloog deze vogel gisteren nog boven onze boerderij. De meeste zwaluwen hebben al afscheid genomen, zijn al begonnen aan hun trektocht naar Afrika, of beginnen daar binnenkort aan. 

Nest voor één nacht

Gistermorgen was in een dit jaar niet bewoond nest (dus ook geen last hier van parasieten) op de delle nog één boerenzwaluw te zien, die voor één nacht nog het warme achterhuis verkoos. De gehele dag waren nog zwaluwen te zien en te horen boven de boerderij. Afgelopen nacht vertoefde hier geen vogel meer in de boerderij.

Een laatste groet?

Als wellicht een laatste groet verschenen deze zondagmorgen nog even drie boerenzwaluwen op de delle van Stokkink, hoewel hier de afgelopen nachten al geen van deze zomergasten meer verbleef. Het opmerkelijke aan dit korte bezoek is altijd dat het veel overeenkomsten vertoont met her aankomstritueel in het voorjaar. Eén mannetje zong uitbundig en een andere vogel inspecteerde een nest, aan de donkere zijde van een eeuwenoude balk in het achterhuis. Zouden ze zo proberen alle details zo goed in zich op te nemen, dat ze er een volgend voorjaar weer zo neer kunnen strijken? We weten het niet en kijken er waarschijnlijk ook naar met te menselijke ogen. Boeiend blijft echter alles zo in de natuur. Nog even nagenieten, voordat het stil wordt voor een paar maanden in het achterhuis. De zwaluwen lijken dit jaar uitzonderlijk vroeg te beginnen aan hun trektocht naar Afrika. Vele jaren vertrokken ze pas eind september definitief, een enkele keer pas begin oktober.

Geen zwaluw vannacht

Voor het eerst sinds de terugkeer van de boerenzwaluwen op Stokkink dit voorjaar heeft de afgelopen nacht geen van deze vogels overnacht in ons achterhuis. Dat is vroeg. Het warme weer deze week stimuleert hiertoe, wordt het kouder dan kunnen tijdelijk nog best zwaluwen terugkeren voor onderdak in de nacht. Gistermiddag zaten twee jongen van een net uitgevlogen drieling nog een poos op een draadje boven de delle. Aan hun gekortwiekte staartjes is goed te zien dat ze nog maar net hun veilige nest hebben verlaten. Vannacht hebben ze dus in de buitenlucht vertoefd en de eerste lichte regen gevoeld. 

Net uitgevlogen jong

Het voeren van net uitgevlogen jongen is een schouwspel met bijzondere taferelen, die beter waarneembaar zijn dan rond een donker nest, vooral als jongen naar buiten zijn gevlogen. Soms gaat er iets mis en ontsnapt een insect doordat de overdracht te wild en of te snel verloopt, een andere keer lukt het voeren zelfs een vlieg, die maar aan een pootje of vleugel is gevangen, toch in een bekje van een jong achter te laten. Zit een jong naar het gevoel van de ouders te lang op een bepaalde plek zonder te vliegen dan proberen ze vaak voer als lokmiddel te gebruiken en dit niet af te geven. Ook scheren pa en ma wel eens een aantal keren langs een niet te bewegen jonge vogel, die op zijn beurt een afwachtende houding aanneemt, niet het bekje wijd opent bij de aankomst van een van de ouders. Ik kom bij dit alles (scherpe) ogen tekort en profiteer achteraf van een fotocamera die, die snel een serie beelden achter elkaar vastlegt, die ik op een computerscherm verder kan bestuderen.

Laatste jongen vliegen

De laatste jongen van de boerenzwaluwen dit jaar op de delle van Stokkink zijn vanmorgen uitgevlogen. Deze drieling verraste me. Al ruim voor negen uur verliet het drietal het veilige nest aan een eeuwenoude balk. Een paar dagen eerder dan ik verwachtte. Gelijktijdig vlogen de twee nog afwachtende jongen van een ander nest al buiten. Eén van dit drietal was zondag en gisteren al alleen heen en weer aan het vliegen in een voormalige kalver- en koestal. 

Schilderen met foto's

 

Ik schilder graag met foto’s, van boerenzwaluwen. Stillevens, in portretvorm, of met een silhouet. Soms het geluk van het moment, vaak ook een kwestie van geduld. Gistermorgen viel mijn oog via een schaduw op de muur op een vogel, die vanaf het stuur mijn fiets nauwlettend in de gaten hield hoe één van de jongen uitvloog.

Weer vliegt er één

Zondagmorgen vloog uit het nest van de boerenzwaluwen in een voormalige kalverstal een jong uit. Één keer belandde de jonge zwaluw hierbij even in een doos. 

Het afscheid nadert

Nog hoor ik op de delle van Stokkink elke dag het gekwetter van boerenzwaluwen en jongen die worden gevoerd. In de ochtend en aan het begin van de avond zie ik deze vogels nog massaal langs het blauw en grijs van de lucht scheren, maar het afscheid nadert ras. Over een maand zijn de meeste van deze geliefde vogels vertrokken. In één nest zijn de jongen bijna groot genoeg om uit te vliegen, in een ander nest duurt dat zeker nog een week. Nog een paar weken hoop ik van de zwaluwen te kunnen genieten. Dan wordt het weer stil op de delle, waar dit een restje oud boerenleven is.

Nog meer jongen

Voor een tweede broedsel verhuizen boerenzwaluwen op de delle van Stokkink vaak naar een nest in de directe omgeving, aan dezelfde eeuwenoude balk. Dat dit jaren achtereen dezelfde paren van nesten zijn, geeft mogelijk aan dat hier dezelfde vogels, of vogels van eenzelfde familie zijn. Opvallend is ook dat als een bepaald nest een jaar leeg blijft, ook het er min of meer aan gekoppelde nest niet wordt bebroed. Hoewel ik de vogels redelijk goed volg, verrassen ze soms toch. Dat overkomt me vaak na door regen donkere dagen. Schijnt de zon weer dan zie ik ineens dat ergens weer jongen uit het ei zijn gekropen. Zo zag ik dat deze week iets van het resultaat van een tweede broedsel boven de nestrand uitstak toen één van de jongen werd gevoerd. Aan de zijkant van de delle zaten ondertussen op een lat drie net uitgevlogen jongen dichtbij een nest van vorige week uitgevlogen jongen. Het drietal groeide op in een nest aan de donkere zijde van de balk, waaruit eerder twee dode jongen op de lemen vloer van de delle belandden. De overige jongen zijn dus toch nog groot geworden. De oorzaak van de sterfte eerder is onbekend.

Jongen tiende paar

Het tiende paar boerenzwaluwen dit jaar op Stokkink blijkt toch jongen te hebben. Lange tijd zag ik slechts het vrouwtje op het nest zitten in een afgelegen hoekje van een voormalig kalverstalletje in de boerderij. Het nest werd in het verleden al eens door een winterkoninkje gekraakt. Het mannetje zag ik de laatste weken amper. Maar de vier jongen kijken al ver boven de nestrand uit en hun ouders vliegen af en aan met voer.

Uitvliegen en -kruipen

Twee van de vijflingen op de delle van Stokkink vlogen vanmorgen uit, of beter: van één nest kropen de vijf jonge boerenzwaluwen een eindje over een lat voor elektriciteitskabels. Dat het buiten regende, was kennelijk niet van invloed. Bovendien is het gelukkig binnen droog. Gevoerd worden de jongen op hun nieuwe tijdelijke verblijfplaats ook. 

Nog drie vijflingen

Hoewel recent dode jongen onder een nest van boerenzwaluwen op Stokkink lagen, gaat het kennelijk met de andere vogels op de delle goed. In drie nesten zitten vijflingen, die bijna aan uitvliegen toe zijn. De hongerige jongen worden goed gevoerd met insecten, waar een groter insect (libelle) op het nest deze dans lijkt te ontspringen.

Vijf kleine kleuters

Vijf kleine kleuters, jongen van de boerenwaluwen bij Stokkink, zaten vanmorgen dicht bij elkaar op het bovenste stuk van de geopende nienduur, de grote achterdeur van de boerderij. Ook even samen met het ouderpaar. Later op de morgen vlogen ze naar buiten en aan her eind van de middag zaten ze weer samen op de nienduur, waar ze druk werden gevoerd. Deze vijfling is al een tweede broedsel van dit paar, dat nestelde op de balk bovenaan de nienduur. Het eerste broedsel is volledig verloren gegaan, toen de jongen al dik in de veren zaten. Waardoor, is niet duidelijk, maar één voor één kwamen de eerste jongen dood onder het nest te liggen. Mocht dit toen een gevolg zijn geweest van gebrek aan insecten, da is dit probleem inmiddels duidelijk opgelost, gezien het nieuwe broedresultaat.

Het gonst op de delle

Het gonst op de delle van Stokkink van hongerige jonge boerenzwaluwen. Uitgevlogen jongen verzamelen zich in de ochtend op draadjes bij de grote nienduur. Ruim twintig kan ik er zo tellen. Deze week lag ook twee keer een dood jong onder een nest. De oorzaak is niet bekend, maar meestal gaat het hierbij om problemen rond het ouderpaar.