Nog laatste groet

Ik dacht deze week dat de boerenzwaluwen in onze boerderij op zaterdag 26 september al definitief afscheid hadden genomen. Tot mijn verassing en schrik bracht één vogel op dinsdag 29 september nog een laatste groet. Vaarwel. Nu is het stil in het achterhuis. Het is oktober.

De laatste vier

Vanmorgen zag ik nog vier boerenzwaluwen, twee jongen (waren er drie) en hun ouders, rond het vertrouwde nest aan een eeuwenoude balk in boerderij Stokkink. Hoe lang nog keren ze hier tegen de avond terug? vroeg ik me deze 26e september af. Ze zijn voor de eerste keer 's avonds niet teruggekeerd. Ook een volgende dag niet. Bereiken ze Afrika? Wie vergezellen hen straks op die lange, gevaarlijke reis? Vaarwel. En tot volgend jaar, hopen we.

Goed gevoerd

 

De drie deze week uitgevlogen boerenzwaluwen worden nog goed gevoerd. Hun veilige nest aan de donkere kant van een eeuwenoude balk in het achterhuis van Stokkink vervuilden ze voor een draadje bij de nienduur, de grote achterdeur, waar ze goed zichtbaar zijn voor hun aan- en afvliegende ouders. Over hoeveel dagen zullen ze afscheid nemen? Dat duurt nog wel even. Eerst moeten ze nog sterker worden een goed leren vliegen. Gelukkig hebben ze de weersomstandigheden nu mee.

Laatste uitgevlogen

De laatste boerenzwaluwen op Stokkink zijn zojuist uitgevlogen. Dagen keek ik er al naar uit. Vanmorgen zag ik het jonge drietal nog even bijeen in het vertrouwde nest aan de achterkant (donkere zijde, waar amper daglicht doordringt) van een eeuwenoude balk. Even later waren ze weg. Twee jongen vlogen met hun ouders ook maar direct de verblindende, zonnige buitenwereld in. De derde bleef hangen op een draadje bij de 'nienduur' (grote achterdeur). Nu maar hopen dat ze deze zomerse dagen voldoende voedsel en kracht krijgen voor de grote trektocht straks naar Afrika. Vaarwel, maar voorlopig vertoeven ze vast nog wel 's nachts in het achterhuis.

Laatste jongen (2)

De laatste jonge boerenzwaluwen in boerderij Stokkink moeten nog uitvliegen, terwijl hun soortgenoten in het verleden rond deze tijd al waren vertrokken. Ze zitten in een nest aan de donkere kant van een eeuwenoude balk dat ik pas laat ontdekte en ze worden goed gevoerd. Halen ze Afrika? in elk geval zijn ze vast blij met de zomerse dagen die voor volgende week zijn voorspeld.

Laatste jongen

 

Deze vijf jonge boerenzwaluwen zijn net uitgevlogen in het achterhuis van boerderij Stokkink. Bij gunstige weersomstandigheden de komende weken overleven zij misschien nog de trektocht naar Afrika. Voor enkele andere jongen, die deze eerste week van september nog niet toe zijn aan uitvliegen, wordt dat bijna onmogelijk.

Jongen uitgevlogen

 

Ook uit het nog begin juli door een paar boerenzwaluwen gebouwde nest aan een oude balk in boerderij Stokkink zijn vanmorgen de jongen nu uitgevlogen. Een week geleden keken ze nog schuchter over de rand. Maar ik heb inmiddels ook een nest ontdekt waar nog maar net jongen uit het ei zijn gekropen. Dat wordt wel zeer laat, te laat vrijwel zeker om Afrika nog te bereiken.

Op oude schoolbank

Boerenzwaluwen op Stokkink nemen van tijd tot tijd ook graag even plaats op een oude schoolbank op de ‘delle’.

Ei in nieuw nest

De boerenzwaluw heeft een ei gelegd in het vorige week voltooide nieuwe nest aan een eeuwenoude balk in onze boerderij. Ruim twee weken worden de eieren normaal bebroed en ongeveer drie weken na het uit het ei kruipen van de jongen kunnen deze uitvliegen. Ik reken op ongeveer zes weken vanaf nu, in de tweede helft van augustus. Een vroege terugreis naar Afrika zit er dan niet in. Dat wordt dan zeker september. Hopen dat ze het andere werelddeel bereiken.

Sterfte onder jongen

Terwijl net uitgevlogen jongen van de boerenzwaluwen op Stokkink op het onderste deel van de grote ‘nienduur’ zitten en daar gevoerd worden, krijg in uit Friesland alarmerende berichten binnen over sterfte onder de jongen door aanhoudende regen en zie ik onder één nest bij ons drie dode vogeltjes.

Leven op dood hout

De boerenzwaluwen op Stokkink timmeren hun nesten aan eeuwenoude, dode balken. Op de 'delle' rusten ze soms even uit op het dode hout van een oude eg. En bij een strak blauwe hemel verzamelen ze zich aan het begin van de zomer af en toe in de top van een wilg op dode takken, die hun nu al bijna het vergezicht bieden van een land gelegen aan de overkant (vrij naar dichtregels van Jaap Zijlstra).

Vandaag is het zomer

Net voor het ingaan van de zomer vlogen alle jonge boerenzwaluwen van de eerste broedsels in boerderij Stokkink uit, al keerden van het oudste nest wel steeds de vier jongen de afgelopen dagen terug naar hun veilige nest aan de eeuwenoude balk. Maar vandaag is het zomer, vertellen ons ook de boerenzwaluwen die langs de blauwe hemel scheren op de langste (zon)dag van het jaar 2020.

Op stuk van nienduur

Elke keer is het weer een verrassing waar net uitgevlogen jongen van de boerenzwaluwen op Stokkink neerstrijken. Zo zag ik er net vier zitten op het onderste deel van de grote achterdeur (nienduur in onze streektaal).

Op omroep Gelderland

Voor verhaal in programma Zin in zondag van Omroep Gelderland op zondag 14 juni 2020 over recordaantal boerenzwaluwen op Stokkink klik op de foto.

Met mussen op dak

Pas uitgevlogen boerenzwaluwen op Stokkink in Gelselaar werden zaterdeag 6 juni geruime gevoerd op een dakrand, waar ook ringmussen druk bezig waren hun hongerige jongen voedsel te geven.

Hangplek op dode tak

De zaterdag uitgevlogen jongen van de boerenzwaluwen op Stokkink in Gelselaar was ik gisteren even kwijt. Vaak zitten zulke jonge zwaluwen op het dak van de boerderij, of in een boomtopje. Maar gisteren vond ik ze niet. Vanmorgen ontdekte ik nog voor acht uur opeens waar ze vertoefden en zich lieten voeren: op dode takken van een wilg naast een voormalig kippenhok. Vaak verraden de ouders met een aan- en afvliegen bij het voeren deze hangplek. Maar de jongen laten ook zelf wel eens zien waar ze zich ophouden, want ze blijven niet de gehele dag zitten. Graag slaan ze tussendoor ook gezamenlijk hun vleugels uit om zich verder te oefenen in het vliegen.

Druk vliegverkeer

Druk vliegverkeer van de boerenzwaluwen in en rond boerderij Stokkink momenteel. Dit heeft alles te maken met het recordaantal paartjes dat hier dit jaar nestelt: twaalf.

Eerste jong vliegt uit

Tot een beetje schrik van de ouders heeft een eerste jong van de boerenzwaluwen op Stokkink in Gelselaar vanmiddag al het veilige nest verlaten. Uitgevlogen, klinkt hierbij te volwassen. Het nestje vol jongen werd wellicht wat te krap. De vlugge vlieger werd echter goed in de gaten gehouden door het ouderpaar en zal vast ook wel verder worden gevoerd.

Record: twaalf paartjes

Twaalf paartjes boerenzwaluwen dit jaar op de ‘delle’ van boerderij Stokkink in Gelselaar, tussen de eeuwenoude balken. Dit is een absoluut record. Nooit eerder vertoefden in het achterhuis van deze boerderij zoveel paren. 2019 was hier al een uitstekend zwaluwenjaar. Dat komt in de buurt van het recordjaar 2011 (het jaar van de boerenzwaluw), schreef ik toen. Dat jaar broeden er elf paartjes. Negen paartjes vorig jaar was al bijna te druk. De vogels en hun jongen zaten elkaar wel eens in de weg. Enerzijds zijn we blij met zoveel zomergasten. Anderzijds heeft dit aantal misschien ook te maken met een gebrek aan geschikte ruimtes elders. Hoeveel bewoners van het platteland zijn nog bereid en in staat ze ook toe te laten? Je moet er ook wat voor over hebben. De deel komt inderdaad vol te liggen met poep, al mag een natuurliefhebber daar niet wakker van liggen. Te veel boerderijen zijn ook al omgebouwd tot woonboerderij. Ik wist wel dat er dit jaar veel boerenzwaluwen in- en uitvlogen als de grote achterdeur (‘nienduur’) weer openging ’s morgens. Maar hoeveel paartjes ergens nestelen is vaak lang niet duidelijk. Aan de donkere zijde van de eeuwenoude balken blijven nesten en bewoners vaak onzichtbaar (en ben ik gedwongen met een flits te fotograferen, wat ik liever niet doe). En door het arriveren van nog meer vogels verschuiven ook hun vaste hangplekken. Vaak blijft ook lang onduidelijk welk nest definitief wordt gekozen, soms wisselen ze tussentijds en een enkele keer werken het mannetje en het vrouwtje aan twee nesten, totdat zij met het leggen van de eieren de keuze bepaald

Druk met voeren

De eerste jonge boerenzwaluwen van 2020 in boerderij Stokkink vertonen zich. Bij het voeren steken hun wijd geopende bekjes uit boven de rand van het nest. De ouders vliegen aan en af met verse hapjes insecten.

Nog meer jongen

Het aantal boerenzwaluwen op Stokkink in Gelselaar is weer iets toegenomen. Opnieuw kropen de afgelopen nacht jongen uit een ei. Uit welk nest aan de eeuwenoude balken op de ‘delle’ van onze boerderij, is niet altijd duidelijk. Een ouderpaar verwijdert ze veelal ’s morgens uit het nest, laat ze soms direct vallen, maar vliegt er ook wel eens verder mee weg, tot buiten het achterhuis. Van een paar nesten verzamelde ik vanmorgen eierschalen. Ik bewaar zulke gebroken omhulsels al jaren in een groot glas, dat in de woonkamer staat. Ook in de winter herinneren ze me aan nieuw leven.

Eerste jongen uit ei

De eerste jongen dit voorjaar van boerenzwaluwen in boerderij Stokkink zijn geboren. Waarschijnlijk zijn ze gistermorgen al uit het ei gekropen. Onder een van de nesten zag ik toen al op de lemen vloer een eierschaal liggen, maar ik twijfelde nog. Vanmorgen nam ik een ander deel van een eierschaal waar. Inmiddels vertoeven acht paartjes in het achterhuis van de boerderij en kennelijk soms nog een alleenstaand mannetje of vrouwtje, waardoor er nog wat onrust heerst af en toe tussen de eeuwenoude balken.

Twaalf zwaluwen al

Hard heeft een paar boerenzwaluwen de afgelopen twee dagen gewerkt aan herstel van een nest tegen een balk in boerderij Stokkink. Hun ‘metselwerk’ was bij deze nieuwe droogte alleen mogelijk met modder uit het voor hen aangelegde slootje. Twaalf zwaluwen verblijven nu in het achterhuis, maar alle mannetjes hebben nog geen vrouwtje, waardoor er nog wat onrust heerst tussen de eeuwenoude balken. Nog geen paar is toegekomen aan broeden.

Vaak op vloer delle

Elk jaar verrassen ook boerenzwaluwen. In hun prille seizoen in het achterhuis van boerderij Stokkink in Gelselaar vertoeven de twee paartjes veel vaker op de deels nog uit leem bestaande vloer van de deel ('delle' in het Achterhoeks) dan in voorgaande jaren. Ze speuren er naar sprietjes gras die ze hebben laten vallen bij de restauratie van oude nesten, waaraan ze hard werken. Optimaal maken ze bij het metselwerk gebruik van modder uit een slootje, dat speciaal voor hen is aangelegd. Inmiddels is een zevende zwaluw teruggekeerd op Stokkink. Drie mannetjes zijn nu nog op zoek naar een partner. Opvallend is hoe snel de vogels na terugkeer een hang- en zitplek kiezen bij een bepaald nest. Wat doet vermoeden dat de meeste mannetjes, die als eerste arriveren, hier vorig jaar ook al verbleven. Een impressie. Zie voor meer informatie blog zwaluwenboerderij https://zwaluwenboerderij.blogspot.com/

Vijfde zwaluw terug

Vanmorgen arriveerde de vijfde boerenzwaluw van dit voorjaar in boerderij Stokkink in Gelselaar. Deze vogel begon direct na aankomst twee nabijgelegen nesten aan de eeuwenoude balken te inspecteren.

Modderslootje werkt

Nu het al weer dagen droog is, komt het modderslootje bij boerderij Stokkink in Gelselaar de boerenzwaluwen enorm van pas bij hun nestbouw. Nog maar net had ik er vanmorgen twee emmers water in geleegd of de vogels streken er in neer om er voor het herstel van oude nesten hun ‘cement’ uit te halen. Al jaren help ik zo onze geliefde zomergasten. Vroeger hadden ze er geen gebrek aan. Rond de drinkbak voor het vee was altijd modder (en poep) te vinden. En het ‘gottengat’, voor de afvoer van afwaswater, leverde ook voldoende bouwmateriaal op.

Grote nestdrang al

Opvallend aan het nog prille seizoen van de boerenzwaluwen op Stokkink is hun nestdrang. De twee paartjes die zich hier rap vormden zijn direct begonnen met herstelwerk aan een nest. Een warme weer deze week werkt waarschijnlijk stimulerend.

Vierde is binnen

De vierde boerenzwaluw van het jaar 2020 is gearriveerd in het achterhuis van boerderij Stokkink, op dinsdag 7 april.

Drie = een probleem

Opperzanger is terug

Tweede vogel terug

Op deze mooie Palmzondag is de tweede boerenzwaluw - wellicht al de derde - teruggekeerd in boerderij Stokkink. Hieronder waarschijnlijk ook de opperzanger van voorgaande jaren. Eén van de mannetjes is al driftig bezig met het kiezen van een nest en het lokken van een vrouwtje.

Psalm 84, vers 4 Zelfs de mus vindt een huis en de zwaluw een nest waarin ze haar jongen neerlegt, bij uw altaren, Heer van de hemelse machten, mijn koning en mijn God.

Eerste zwaluw terug

De eerste boerenzwaluw is dit jaar in zwaluwenboerderij Stokkink in Gelselaar gearriveerd op zaterdag 28 maart. Even voor zeven uur ’s avonds zag ik deze trekvogel bij een vervallen nest, aan de donkere achterzijde van een eeuwenoude balk in het achterhuis. Dat is tamelijk vroeg, al glipte acht jaar geleden de eerste al binnen op 23 maart. En vorig jaar konden we op 1 april deze geliefde vogel verwelkomen. Drie keer eerder (in 1993, 2008 en 2009) kon mijn echtgenote mij bij thuiskomst begroeten met de woorden: “Ze bunt’r wier! Dat is geen grap.” Een dorpsgenoot meldde gisteravond al de terugkeer van een zwaluw in het schuurtje bij zijn woning. In 2015 zagen we de eerste van deze zomergasten in onze boerderij op 9 april en in 2014 op 8 april. En zeven jaar geleden vloog de eerste van deze trekvogels op 12 april het achterhuis van deze boerderij binnen om er weer te gaan nestelen. De laatste twintig jaren waren ze enkele malen aanzienlijk later: in 2005 op 19 april en in 2002 pas op 23 april. Het is het nog geen zomer, maar een mooi voorjaar is het zo al wel.