Raadsel dode jongen

De dood van vijf nog naakte jongen van de boerenzwaluwen op Stokkkink plaatst me voor een raadsel. Ik dacht dat ze afkomstig zouden zijn uit het oudste nest op de delle, maar daar staken gisteren nog twee bekjes uit. En dit tweetal werd door beide ouders goed gevoerd. Dan wordt voedselschaarste vanwege het koude en natte weer als oorzaak minder aannemelijk. Zou er ruzie zijn geweest met een net gevormd ander paar dat op luttele afstand aan de eeuwnoude balk werkt aan een nest? Een kortstondige, maar hevige strijd gistermiddag wijst in deze richting, maar levert geen bewijs op. Opmerkelijk was ook dat de dode jongen verspreid lagen over de lemen vloer. Jongen die, uit het nest vallen, of er uitgegooid worden, zijn meestal te zien dichtbij de poep onder een nest. Nu lagen ze verder weg en niet bij elkaar. Hun aantal is ook opmerkelijk. Als ze ook afkomstig zijn uit het nest waarin nu nog jongen vertoeven, zouden er daar in totaal zeven in hebben gezeten. Dat is zeer veel. Ik ken hooguit nesten van zes jongen.

Vijf dode jongen

Het feest van de eerste jongen van de boerenzwaluwen op Stokkink is van korte duur. Vandaag zag ik op de lemen vloer van de delle vijf dode jongen. Hebben de ouden door de lage temperaturen deze maand onvoldoende voedsel voor hun kroost kunnen vinden? Of is er een andere oorzaak? Waarschijnlijk zijn ze vanmorgen al uit het nest gegooid. Benieuwd of ook elders deze zomergasten met problemen kampen.

Eigen verhaal zwaluw

Voor één keer vertellen de boerenzwaluwen in boerderij Stokkink in het Achterhoekse Gelselaar zelf hun verhaal. In een filmpje dat ik op YouTube plaatste ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van het informatieblog www.zwaluwenboerderij.blogspot.com. Alleen deze vogels zijn hierin te beluisteren, met hun vrolijke gekwetter en indringende zang. Verder is er slechts pure beeldtaal – ook geen bewerking en effecten. Een stem van een mens ontbreekt eveneens. Evenmin is er andere begeleidende informatie. Kijkers/luisteraars worden op geen enkele manier afgeleid. Zij kunnen hun gedachten de vrije loop laten gaan en zich zelf een beeld vormen van het leven tussen de eeuwenoude balken op de ‘delle’ van Stokkink. Hier staat de ‘nienduur’ nog altijd wagenwijd open voor deze zomergasten. In de hoop dat er navolgers zijn.

Eerste jongen uit ei

De eerste jongen van de boerenzwaluwen in boerderij Stokkink zijn in de vroege morgen uit het ei gekropen, zag ik in de schemering op de delle. Twee dagen nadat Wilbert Oltvoort uit Gelselaar bij hem in een schuur jongen kon begroeten. De biologische klok van de zwaluwen bij hem en die bij ons blijkt precies gelijk te staan. Daar keerde de eerste boerenzwaluw ook twee dagen eerder terug uit het verre Afrika, op 29 maart. Op Stokkink kwam de eerste op de laatste dag van maart aan. Opmerkelijk is dat de eerste jongen ondanks de kou en sneeuw begin april niet zeer laat zijn geboren. Twee jaar geleden bijvoorbeeld nam ik de eerste jongen pas waar op 28 mei. Vorig jaar waren ze vroeg: al op 10 mei. De lage temperaturen van begin april beperkten aanvankelijk wel de grootte van de groep bij Stokkink. Pas vorig weekend kwam er een flinke uitbreiding. Tien nesten zijn nu bezet in het achterhuis en er vliegt ook zeker nog één vogel zonder partner rond.

Druk met modder

Nog nooit is het modderslootje voor de boerenzwaluwen bij Stokkink waarschijnlijk zo in trek geweest als vandaag. Ze vlogen er in flinke aantallen op af om modder te vergaren voor het restaureren en bouwen van nesten aan de eeuwenoude balken in de boerderij. Zo zijn op één foto liefst zes vogels te zien van de ongeveer twintig die hier nu onderdak hebben gevonden. Deze week verwelkomden we nog nieuwkomers. De vooral in de eerste weken koude aprilmaand beperkte aanvankelijk de grootte van de groep. Deze week heerst er niet alleen grote drukte op de delle bij de paarvorming, maar dus ook bij nestbouw. Zonder modderslootje zouden de boerenzwaluwen het op Stokkink in de afgelopen, zeer droge jaren niet hebben gered. Met het slootje bootsen we de situatie van weleer na, toen de zwaluwen rond de drinkbak voor het vee in de weide altijd voldoende modder konden vinden. Ook het göttengat (voor afvoer water uit de waskamer) zorgde eens voor modder.

Blog bestaat 10 jaar

Dit blog van zwaluwenboerderij Stokkink viert deze maand een jubileum. Het bestaat tien jaar. “Zondag 8 mei is de eerste boerenzwaluw van 2011 geboren op boerderij Stokkink.” Met deze zin opende het eerste bericht. 2011 was het jaar van de boerenzwaluw. Ter gelegenheid hiervan begon ik met dit informatiepunt op internet. Prompt schonk dagblad Trouw zeer ruim aandacht aan mijn duurzame nevenactiviteiten. Geen moment dacht ik er als bewoner van deze boerderij aan dat ik zo lang door zou kunnen gaan met via het wereldwijde net aandacht vestigen op deze bedreigde vogel. Met mijn vele activiteiten op Facebook was ik ook nog zelf de grootste concurrent. Het blog – met als sterke punt een naam die verder nergens voorkomt – biedt ondertussen een prachtig overzicht van een bepaalde periode. Vogelliefhebbers en -onderzoekers kunnen er van alles in terugvinden. “Stokkink is een oude boerderij in het Achterhoekse dorp Gelselaar”, lichtte ik bij het begin toe. “Vee wordt er niet meer gehouden, maar alle bewoners koesteren nog altijd de boerenzwaluw. Dit blog informeert erover, met films, foto's, berichten en gedichten.” Hier staat de ‘nienduur’ nog wagenwijd open voor deze vogel. In de hoop dat het voorbeeld navolging blijft vinden.

Op andere plek soms

De grote drukte door nieuwkomers op de ‘delle’ van Stokkink leidt er toe dat de boerenzwaluwen af en toe op andere dan hun vaste hang- en zitplekken neerstrijken. Bovenaan de nienduur bijvoorbeeld en even onder het onderschoer bij restanten van een oud nest.

19 boerenzwaluwen nu

Geen wonder dat het de afgelopen wat onrustig was rond de boerenzwaluwen op Stokkink. Hun aantal dat de afgelopen tijd schommelde tussen elf en dertien is inmiddels opgelopen tot negentien. Nog niet gelijk aan het record van vorig jaar. Toen nestelden hier in totaal twaalf paartjes tussen de eeuwenoude balken, maar toch een flink aantal. Pas in het donker kon ik ze net goed tellen. Veel van deze zomergasten hebben dus de weg terug gelukkig gevonden, hebben de lange en gevaarlijke tocht overleefd. We openen voor hen graag de nienduur. En het modderslootje blijven we vullen met water. Hoewel op Stokkink geen vee meer wordt gehouden, is deze boerderij nog niet omgebouwd tot woonboerderij. Mooi onderkomen dus nog voor boerenzwaluwen.

Boerenzwaluwen voerden vanmiddag en vanavond een spectaculaire paringsdans uit in het luchtruim boven Stokkink. Ik heb al veel van deze vlieggenieën mogen gadeslaan, bijvoorbeeld in het najaar aan de vooravond van hun vertrek, of bij vliegoefeningen met hun jongen. Zelden zag ik zo'n schouwspel als vandaag, na het arriveren in een warm weekend van enkele nieuwelingen.

Strijd om partner, plek

De strijd tussen boerenzwaluwen op de 'delle' bij Stokkink om een partner en een plek, sinds in het weekend nieuwelingen arriveerden, is nog niet uitgewoed. Eén paar zocht inmiddels zijn heil op een oude lamp in de voormalige koestal. Andere vogels zitten verscholen, soms amper zichtbaar, op of bij een nest voor of achter een eeuwenoude balk in het achterhuis.

Onrust nieuwelingen

De aankomst van nog een paar boerenzwaluwen bij Stokkink leidde vandaag tot wat onrust tussen de eeuwenoude balken boven de 'delle' en in de lucht rond de boerderij. Nog niet alle paartjes zijn gevormd.