Klimaatverandering?

Een tweede boerenzwaluw duikt bijna half oktober weer op in het achterhuis van boerderij Stokkink en brengt me er voor het eerst op bij deze vogels de klimaatverandering ter sprake te brengen, waar ik altijd uiterst voorzichtig mee ben. Op basis van aankomstdata sinds 1993 zag ik er nooit aanleiding voor. Vreemd vond ik het ook altijd dat de Achterhoekse schrijver H.W. Heuvel ruim een eeuw geleden afscheid nam van de zwaluw in oktober, terwijl ze bij ons vrijwel altijd eind september al waren vertrokken. Dit jaar dacht ik dat de laatste bij ons op 19 september al vertrok. Vrijdagavond werd ik verrast door een boerenzwaluw, die stilletjes naar binnenvloog in de schemering toen de grote nienduur nog even openstond. Gelokt wellicht door het verdwenen e glas dat we voor een vrije doorgang maar weer uit de ramen verwijderden, vloog gisteravond een andere zwaluw, die vaste zitplekken hebben, naar binnen. De vogel, die ik nog altijd herken aan een verwonding (zie https://zwaluwenboerderij.blogspot.com/search?q=wond) en die vanmorgen op een balkje bij de hiele zat. Wie heeft nog meer late waarnemingen?

Te vroeg met afscheid

Veel te vroeg, op vrijdag 19 september, blijk ik dit jaar al afscheid te hebben genomen van de boerenzwaluwen. Vanavond zat er tot onze verrassing weer een op de lamp voorop de delle. Terwijl we het glas al hadden teruggezet in het ramen van de nienduur (grote achterdeur), waar de vogels in de zomer altijd doorheen kunnen vliegen, ook bij gesloten deuren. Jaren geleden vertrokken jonge boerenzwaluwen, die laat in het seizoen uit het ei waren gekropen, ook een keer pas in oktober. Maar bijna altijd zijn alle zwaluwen op Stokkink eind september vertrokken voor hun lange reis naar Afrika. Toen vanmorgen een huisgenoot een vogel signaleerde in het achterhuis dachten we ook dat er een andere vogel per ongeluk even verbleef. Maar dat moet dus ook de laatste boerenzwaluw zijn geweest. 

Vaarwel en tot ziens

De laatste boerenzwaluw dit jaar op Stokkink heeft de zomerse temperaturen van vandaag waarschijnlijk gezien als het beste moment om definitief te vertrekken. Terwijl de andere zwaluwen al in geen dagen te zien en te horen waren in het achterhuis van de boerderij, zat één vogel nog elke ochtend tot een uur of tien op een lamp voorop de delle. Vanmorgen dus mogelijk voor het laatst dit jaar. Normaal keerde deze trekvogel in de schemering 's avonds weer terug, maar vanavond niet. Vaarwel en tot ziens volgend jaar, hoop ik. 

Als zwaluw ons verlaat

Op de lamp met weinig houvast voorop de delle zit tot tien uur elke ochtend nog één boerenzwaluw, de enige die nog overnacht op Stokkink en kennelijk moeite heeft met afscheid nemen. Dit mannetje, dat dit daar twee keer jongen had in het nest dichtbij, doet denken aan het oktoberhoofdstuk Als de zwaluw ons verlaat uit de klassieker Oolde, mijn Oolde (voorheen Oud-Achterhoeksch Boerenleven) van de grote Achterhoekse schrijver H.W. Heuvel, die het gelijknamige gedicht (zie onder) eens leerde in oktober aan schoolkinderen in Gelselaar, onder wie vast mijn oma. Het verhaal over de jeugdliefde van meester H.W. Heuvel en hoe zij afscheid namen van elkaar is Bie Winkels in Gelselaar in de vorm van een kort toneelspel weer tot leven gekomen. Op zaterdag 10 september 2016. Met jonge leden toneelvereniging De Eendracht als enthousiaste spelers en Ben Wagenvoort uit Eefde als verteller. Zie https://www.youtube.com/watch?v=3FN9SRlJH3g.

Als de zwaluw ons verlaat

En der bloemen schoon vergaat,

Als de zoele zomerlucht

Met den nachtegaal ontvlucht,

Vraagt het hart in stille smart:

Zal er ook een weerzien zijn?

Scheiden ach, wat doet gij pijn!

Vertaling van een tekst van de romantische dichter Karl Herlossohn (1802-1849): ‘Wenn die Schwalben heimwärts ziehn, wenn die Rosen nicht mehr blühn’, op een melodie van de klassieke componist Franz Abt (1842). 

Kom schepper van zwaluw en linde...

Net nu nog één boerenzwaluw overnacht op Stokkink en hier een koepel van lindes nog groen is, werd zondag 14 september in de Joriskerk in Borculo een Psalm (Lied 24a) gezongen met de regel: Kom schepper van zwaluw en linde (eerste regel derde vers). Ik ken al lang Psalm 84 (uit de Bijbel en berijmd), waar de mus en de zwaluw in voorkomen. Het mij nog onbekende Lied 24a staat in ‘Psalmen anders. Aanvulling bij Liedboek, zingen en bidden in huis en kerk (2022)’. Die bundel bezit ik wel, maar deze tekst was mij ontgaan. Vanmorgen zag ik in de schemering op een lamp nog één volwassen boerenzwaluw. Gisteren vlogen er boven onze boerderij meer rond, tot het gisteravond al grijs werd buiten en ik nog een foto maakte van een jonge vogel.