Vaarwel en tot ziens

De laatste boerenzwaluw dit jaar op Stokkink heeft de zomerse temperaturen van vandaag waarschijnlijk gezien als het beste moment om definitief te vertrekken. Terwijl de andere zwaluwen al in geen dagen te zien en te horen waren in het achterhuis van de boerderij, zat één vogel nog elke ochtend tot een uur of tien op een lamp voorop de delle. Vanmorgen dus mogelijk voor het laatst dit jaar. Normaal keerde deze trekvogel in de schemering 's avonds weer terug, maar vanavond niet. Vaarwel en tot ziens volgend jaar, hoop ik. 

Als zwaluw ons verlaat

Op de lamp met weinig houvast voorop de delle zit tot tien uur elke ochtend nog één boerenzwaluw, de enige die nog overnacht op Stokkink en kennelijk moeite heeft met afscheid nemen. Dit mannetje, dat dit daar twee keer jongen had in het nest dichtbij, doet denken aan het oktoberhoofdstuk Als de zwaluw ons verlaat uit de klassieker Oolde, mijn Oolde (voorheen Oud-Achterhoeksch Boerenleven) van de grote Achterhoekse schrijver H.W. Heuvel, die het gelijknamige gedicht (zie onder) eens leerde in oktober aan schoolkinderen in Gelselaar, onder wie vast mijn oma. Het verhaal over de jeugdliefde van meester H.W. Heuvel en hoe zij afscheid namen van elkaar is Bie Winkels in Gelselaar in de vorm van een kort toneelspel weer tot leven gekomen. Op zaterdag 10 september 2016. Met jonge leden toneelvereniging De Eendracht als enthousiaste spelers en Ben Wagenvoort uit Eefde als verteller. Zie https://www.youtube.com/watch?v=3FN9SRlJH3g.

Als de zwaluw ons verlaat

En der bloemen schoon vergaat,

Als de zoele zomerlucht

Met den nachtegaal ontvlucht,

Vraagt het hart in stille smart:

Zal er ook een weerzien zijn?

Scheiden ach, wat doet gij pijn!

Vertaling van een tekst van de romantische dichter Karl Herlossohn (1802-1849): ‘Wenn die Schwalben heimwärts ziehn, wenn die Rosen nicht mehr blühn’, op een melodie van de klassieke componist Franz Abt (1842). 

Kom schepper van zwaluw en linde...

Net nu nog één boerenzwaluw overnacht op Stokkink en hier een koepel van lindes nog groen is, werd zondag 14 september in de Joriskerk in Borculo een Psalm (Lied 24a) gezongen met de regel: Kom schepper van zwaluw en linde (eerste regel derde vers). Ik ken al lang Psalm 84 (uit de Bijbel en berijmd), waar de mus en de zwaluw in voorkomen. Het mij nog onbekende Lied 24a staat in ‘Psalmen anders. Aanvulling bij Liedboek, zingen en bidden in huis en kerk (2022)’. Die bundel bezit ik wel, maar deze tekst was mij ontgaan. Vanmorgen zag ik in de schemering op een lamp nog één volwassen boerenzwaluw. Gisteren vlogen er boven onze boerderij meer rond, tot het gisteravond al grijs werd buiten en ik nog een foto maakte van een jonge vogel.

Massale avonddans

Onverwacht hielden boerenzwaluwen rond acht uur vanavond nog een massale avonddans boven boerderij Stokkink, voordat ze ergens neerstreken om samen de nacht door te brengen. Vanmiddag werd ik opeens verrast door twee volwassen zwaluwen die nog even in het achterhuis uitrustten op een balkje. Eén riep iets (naar mij, of - waarschijnlijker - naar de partner), anders had ik ze niet eens vernomen.

Met wond herfst in

De boerenzwaluw (vrouwtje) op Stokkink met een wond aan de rechterwang en haar bekje dook onverwacht vanmorgen op in het achterhuis van Stokkink, op een draadje bij de nienduur (grote achterdeur). Niet de vaste zit- en handplek. Hierdoor zag ik pas om welke vogel het ging nadat ik er al een serie silhouetfoto's van had gemaakt. Daarop was de ongelukkige vogel achteraf goed herkenbaar door het bekje, dat vaak geopend bleef. In vergelijking met de toestand in de afgelopen zomerweken leek me dat deze zwaluw iets hersteld was, de verwonding leek minder erg. Het rechteroog was ook vrij van schade. Wat het vogeltje is overkomen, weet ik niet. Een botsing wellicht, met een ontsteking daarna. Misschien is ook een verdikking in de veertjes aan de rechterwang ontstaan door vocht uit het bekje. Uitgebreid nam de vogel vanmorgen de tijd voor de vereninspectie. Zien we dit vrouwtje nog terug, de herfst of volgend jaar?

Zes volwassen vogels

Nog zes volwassen boerenzwaluwen hebben overnacht in het achterhuis van boerderij Stokkink, terwijl de twee zwaluwen die de afgelopen nachten doorbrachten in de voormalige koestal al elders vertoefden. Onder de overgeblevenen bevonden zich twee paartjes en die zaten zo dicht bij elkaar, dat hun liefdevolle bejegening af en toe weer ontvlamde als in het voorjaar. Geruime tijd zaten ze ook roerloos stil op een balkje, even later waren ze druk met hun vereninspectie. 

Zwaluwen zijn er nog

Ze zijn er nog, stel ik op de eerste dagen van september elke ochtend nog vast. Eén volwassen boerenzwaluw overnacht nog in de voormalige koestal op een draadje. Ook op een paar andere plekken brengen één of meer vogels de nacht nog door op Stokkink deze week. Buiten zie ik en hoor ik hoog in de lucht vaak ook nog enkele zwaluwen, maar al een paar weken niet meer laag scherend over het land op zoek naar voedsel voor hongerige jongen. Het weer is kennelijk nog aangenaam genoeg voor deze trekvogels. En er blijkt ook nog voldoende voedsel te vangen. Hun aanzwellend en afnemend gekwetter moet ik binnenkort weer missen. De herfst is in aantocht.