Vijf kleine kleuters

Vijf kleine kleuters, jongen van de boerenwaluwen bij Stokkink, zaten vanmorgen dicht bij elkaar op het bovenste stuk van de geopende nienduur, de grote achterdeur van de boerderij. Ook even samen met het ouderpaar. Later op de morgen vlogen ze naar buiten en aan her eind van de middag zaten ze weer samen op de nienduur, waar ze druk werden gevoerd. Deze vijfling is al een tweede broedsel van dit paar, dat nestelde op de balk bovenaan de nienduur. Het eerste broedsel is volledig verloren gegaan, toen de jongen al dik in de veren zaten. Waardoor, is niet duidelijk, maar één voor één kwamen de eerste jongen dood onder het nest te liggen. Mocht dit toen een gevolg zijn geweest van gebrek aan insecten, da is dit probleem inmiddels duidelijk opgelost, gezien het nieuwe broedresultaat.

Het gonst op de delle

Het gonst op de delle van Stokkink van hongerige jonge boerenzwaluwen. Uitgevlogen jongen verzamelen zich in de ochtend op draadjes bij de grote nienduur. Ruim twintig kan ik er zo tellen. Deze week lag ook twee keer een dood jong onder een nest. De oorzaak is niet bekend, maar meestal gaat het hierbij om problemen rond het ouderpaar.

Weer vliegen jongen

Vanmorgen vlogen van een nest van de boerenzwaluwen op de delle van Stokkink weer jongen uit. Eén van de jongen durfde dit nog niet. Het ouderpaar keek geruime tijd vanaf een plankje onderaan de hiele (zijdeolder) toe. In de vroege ochtend verzamelden zich op een draadje bij de nienduur tien andere zwaluwen, overwegend jongen, voordat ze samen naar buiten vlogen.

In een oude kastanje

Deze week was de meer dan honderd jaar oude kastanjeboom achter boerderij Stokkink een favoriete zit- en hangplek voor uitgevlogen jongen van de boerenzwaluwen. Tussen de snel groeiende kastanjes werden ze nog druk gevoerd door hun ouders. Aanvankelijk probeerden jongen nog op een wiebelend blad te gaan zitten, maar al snel verkozen ze een stevigere plek op een tak. Vanuit hun verblijfsoord op de delle was via het open raam in de nienduur hun zitplek tussen de kastanjebladeren goed te zien.

Uitvliegen en kruipen

Vanmorgen was ik net op tijd om het uitvliegen van de eerste jongen van een van de vijflingen op de delle van Stokkink waar te nemen. Op dit punt doen zich bij boerenzwaluwen nog wel eens verrassingen voor. Soms duurt het een paar dagen langer dan ik verwacht, een andere keer zijn de vogels mij iets te snel af. Afgelopen zondag hadden vijf jongen al hun veilige nest verlaten voordat ik iets van hun grote sprong zag. Vanmorgen waren drie jongen vertrokken uit hun nest toen ik met mijn fototoestel verscheen. Ze zaten een eindje verder op de eeuwenoude balk, bij het liekspier. De plaats naast het grote gat (slop) in de zolder waardoor vroeger het hooi op de zolder van de boerderij werd gestoken. Het tweetal dat in het oude nest achterbleef, kreeg gezelschap van één van de ouders. Ter ondersteuning of stimulering om ook het nest te verlaten. Even later kropen/fladderden de drie durvers geleidelijk aan weer terug. Eerst naar een ander nest aan dezelfde balk, dat ook vaak dient als zit- en hangplek voor pa en ma. Eén van de ouders hield nu vanaf een spijker hieronder aan de balk alle capriolen van de jongen scherp in de gaten.

Schilderen met foto's

Schilderen met foto's – van boerenzwaluwen op Stokkink. Mijn modellen op de delle van deze oude boerderij, soms in een voormalige stal. Af en toe nemen ze een houding aan die de sfeer oproept van een stilleven. Een levend tafereel. Met een foto probeer ik dat beeld te bewaren. 

Onderdak en ruimte

Op Stokkink ik Gelselaar vinden de boerenzwaluwen niet alleen gastvrij onderdak tussen de eeuwenoude balken op de delle, maar vertoeven ze soms ook even massaal op het dak, jong en oud. Even later scheren ze weer langs de blauwe lucht en rond de top van de oude kastanjeboom. In het achterhuis is een vijfling bijna groot genoeg om uit te vliegen, zitten uitgevlogen jongen te wachten op voer van het ouderpaar en wacht een mannetje op een doos dichtbij een broedend vrouwtje in een ruimte vol gereedschap.

Gewilde 'vliegtuigen'

Bij deze 'vliegmachines' op een warme zomerdag in juli 2023 heb ik geen enkele twijfel, of weerstand. Ik zie deze boerenzwaluwen zo graag langs de blauwe hemel scheren: op jacht naar voedsel voor hun jongen, of als ze massaal met hun jongen de avonddans vliegen. "keer tot ons weer, je hoog geluid/ roept over ons de zomer uit", luiden de slotregels van het 'Lied van de zwaluw' van dichter Jaap Zijlstra (1933-2015).

Jong al in moddersloot

Het modderslootje voor de boerenzwaluwen bij Stokkink is al jaren een groot succes en wordt ook voor nestherstel ten behoeve van een tweede broedsel in juli nog volop gebruikt. Volwassen vogels vlogen deze week af en aan in het door gele bloemen omgeven slootje langs de Bollertweg. Wat onwennig landde er donderdag ook een jonge vogel, niet aan de zijkant in de modder, maar waar meer water stond (derde foto). Een zwaluw leert mooi, dat je niet met modder gooit, maar er nesten mee kunt bouwen. 

Sperwer even verjaagd

Boerenzwaluwen hebben niet direct iets te duchten van een buizerd - wel van valken, die op de jongen jagen, maar verjagen graag roofvogels. Gisteren zag ik boven Stokkink weer hoe ze hierbjj rakelings over en langs deze een veel veel grotere vogel scheerden. Ik dacht dat het een buizerd was, maar vogelkenner Harry Kuipers liet me in een reactie weten, dat het een sperwer betrof, die wel degelijk een zwaluw kan verschalken. Toch lieten de zwaluwen met hun schijnaanvallen de vogel hierna naar een andere plek in het luchtruim verhuizen. Zo keerde de rust voor enige tijd weer, al blijven de volwassen zwaluwen vanwege hun jongen op hun hoede. 

Even rust en zeer druk

Terwijl tussendoor uitgevlogen jongen (één van een drieling heb ik niet teruggezien) gevoerd worden, werkt een paar boerenzwaluwen ook aan herstel van een oud nest voor een tweede broedsel. Elders rust een paar, dat druk is met het voeren van een vijfling, even uit en rust een andere ouder op de rand van een nest bij nog kleine jongen. 

Toch weer vijflingen

Eerst wat raadselachtig, een paar weken geleden, dode jongen op de delle van Stokkink. Vorige week vlogen drie jonge boerenzwaluwen uit van een eerste broedsel, terwijl dat meestal minimaal vier en vaak vijf jongen telt. Zou er dan toch een gebrek aan insecten zijn geweest? denk je dan weer even. Maar er zijn inmiddels ook weer twee eerste broedsels met vijf jongen. Alleen als ze gevoerd worden, zijn ze goed te tellen: vijf wijd opengesperde bekjes zie je dan. Ze groeien zo goed, dat het vreemd lijkt nog te denken aan een gebrek aan insecten. Eén van de nesten met een vijfling zit aan de donkere kant van de nienduurbalk, die alleen in de ochtend verlicht wordt, door weerkaatsend zonlicht op de delle.