Naar ander nest

Vaak kiezen boerenzwaluwen voor hun tweede broedsel een ander nest. Wellicht om hier minder last te hebben van parasieten. De drie paartjes van de jongen die dit jaar het eerst uitvlogen trekken zich hier echter niks van aan en blijven hun eenmaal gekozen nest ook trouw voor een tweede broedsel, al geven ze dit wel een flinke opknapbeurt. Twee paartjes met uitgevlogen jongen zijn wel druk met een verhuizing, één paartje aan dezelfde donkere kant van een oude balk en één paartje op geringe afstand van het eerste nest. Van laatstgenoemd nest hierbij de foto's. Het mannetje gebruikte dit nest bij het eerste broedsel al vaak als zit- en hangplek. Opvallend is dat het herstelwerk overwegend wordt uitgevoerd door één van beide partners. De andere partner slaat het werk veelal hangend aan de balk gade, op luttele afstand van hun eerste nest dit jaar.

Soms laat, soms vroeg

De ene keer duurt het uitvliegen van jonge boerenzwaluwen langer verwacht, een andere keer verrassen jongen juist door vroeg, afgaande op hoe ze zijn gegroeid, het luchtruim te kiezen. Ondanks vliegbewegingen op de rand van hun nest bleef een vijftal jongen gisteren zich hier aan een oude balk boven de delle van Stokkink goed laten verzorgen.

Top Toys op de delle

Top Toys voor boerenzwaluwen op de delle van Stokkink.

Zonnige avonddans

Bij hun avonddans vangen boerenzwaluwen de laatste zonnestralen op.

Sterk in duurzaamheid

Boerenzwaluwen zijn kampioenen in duurzaamheid, ware leermeesters in hergebruik van materialen. Ze herstellen niet alleen oude nesten, maar benutten ook sprietjes en veertjes, die in een eerder stadium uit het nest vielen, letterlijk afval dus. Als je een paar dagen door andere bezigheden niet op de voet alle ontwikkelingen rond deze geliefde vogels op de delle van Stokkink volgt, ontgaat je snel iets. Jongen blijken in het weekend te zijn uitgevlogen en de ouders knappen direct weer het oude nest op voor een tweede broedsel, terwijl een ander paar waar de jongen al een week eerder van uitvlogen daar nu ook pas mee is begonnen. Opvallend is dat de meeste paren dit jaar (nog) niet voor de tweede broedsel een ander nest kiezen, vrijer van parasieten. Maar vooral aandacht trekt dat ze veel oude sprietjes verzamelen en.... hiermee naar het voortreffelijk functionerende modderslootje vliegen. Dit jaar nam ik voor het eerste waar dat sommige zwaluwen hun sprietjes in de modder dopen en niet apart sprietjes en modder verwerken. Hun bouwmethode vindt dit jaar veel navolging. Onhandig gaan de vogels vaak om met verzamelen van de sprietjes, of beter: ze willen er teveel tegelijk meenemen. Soms blijft er zo maar één sprietje over, de rest valt weer. Het happen van modder wordt meestal ook enkele keren herhaald, waarbij het bekje met een sprietje stevig in de modder wordt gedrukt. Over het resultaat zijn de vogels niet snel tevreden, al lijkt het er vaak op dat herhaling van de actie weinig meer oplevert aan modder.

'Koekoeksjong' in nest

Min of meer als een 'koekoeksjong' nestelde zich een al lang uitgevlogen jong van de boerenzwaluwen tussen veel jongere vogels van een ander nest. In de hoop wellicht door het ouderpaar van het andere nest gevoerd te worden. Terwijl een ander ouder 'broertje' of 'zusje' dat iets te dichtbij ging zitten op een draadje wel werd verjaagd.

Uit ei boven stallamp

Op een veelal donkere plek boven een lamp in de voormalige koestal van Stokkink zijn ook jonge boerenzwaluwen uit het ei gekropen, terwijl andere jongen al uitvlogen en één paartje nog moet beginnen met nestbouw. Het pad achterin de stal ligt bezaaid met eierschalen. Gisteren hield het mannetje nog een poos de wacht bij het nest, vandaag zat hij op een buis (luchtpijp) van de melkmachine die hier eens was.

Jongen samen op pad

De dag(en) na het uitvliegen van jonge boerenzwaluwen zijn ook altijd interessant. Soms blijven jongen angstvallig in de buurt van het veilige nest hangen. Sommige vogels keren zelfs een paar dagen terug om zich er te laten voeren. Een andere keer trekken de ‘broertjes’ en ‘zusjes’ uit één nest gezamenlijk naar één plek. Zo vlogen deze week vijf jongen, die opgroeiden in een nest aan de donkere kant van een balk voor op de delle, naar een open raam in de nienduur, waar ze goed werden verzorgd door het ouderpaar.

Schilder op de delle

Ik mag graag een beetjes schilderen, zonder kwast. Boerenzwaluwen zijn mijn gewillige modellen. Bij een beetje ochtendlicht, en schaduw, op de delle.

Druk met uitvliegen

Het is druk op de delle van Stokkink met jonge boerenzwaluwen die uitvliegen, voor het eerst hun veilige nest aan de eeuwenoude balken even verlaten. Soms duurt dit langer dan verwacht, een andere keer verrassen me de jonge vogels me met een snelle overgang naar deze levensfase. Zoals vanmorgen jongen deden die opgroeiden in een bijna altijd onzichtbaar nest, aan de donkere kant van een balk. Ze bleken al volgroeid. Opeens zag ik ze vanmorgen een meter verder zitten, op latten voor elektriciteitskabels, terwijl ik aan de overzijde juist probeerde te volgen of vijf jongen, waarvan de eersten gisteren al een eindje langs de balk kropen eindelijk hun nest zouden verlaten, zoals even later ook gebeurde. Gistermorgen vlogen al vier jongen uit. Eén hiervan heb ik sindsdien niet teruggezien. Waarschijnlijk heeft die het niet overleefd.

Op veilige delle

Het vijftal jongen dat vrijdag uitvloog, liet zich gisteren nog verwennen op de veilige delle, waar ze bovenop de nienduur zaten nabij het net verlaten nest en op een draadje hier tegenover. In de ochtend vlogen ze onder de hoe van ‘pa’ en ‘ma’ wel even buiten. Maat dat bleek toch nog wel vermoeiend.

Roept de zomer uit

Bij zomerse hitte op één van de laatste lentedagen van 2022 zag ik gisteravond boerenzwaluwen bij Stokkink langs de blauwe hemel scheren en dan denk ik al snel een mooie dichtregels van Jaap Zijlstra. De vogel links kan ik altijd onderscheiden, ook hoog in de lucht, aan één gebroken lange staartpen. Kennelijk heeft de vogel hier goed mee leren omgaan.

Alle vijf uitgevlogen

Vanmorgen vlogen alle vijf jongen uit van de boerenzwaluwen die een nest boven de nienduurbalk bewoonden. De eerste uitgevlogen zwaluwen van dit jaar op Stokkink. Bovenop het geopende deel van de grote achterdeur zaten ze even bij elkaar, nauwlettend gevolgd en gevoerd door het ouderpaar.

Eerste jong vliegt uit

De eerste boerenzwaluw op Stokkink in 2022 is uitgevlogen op 16 juni. Vorig jaar gebeurde dit op 4 juni en twee jaar geleden al op 27 mei. Van uitvliegen was eerst vanmorgen nog geen sprake. De eerste jonge zwaluw fladderde en kroop uit het nest, langs een elektriciteitskabel. Even later werd toch de grotere sprong gewaagd naar een draadje vlakbij het best, waar ook het ouderpaar vaak vertoefd. Gevoerd werd het dappere jong even later nog bovenop de nienduur paar pa en ma ook vaak zitten. Hun nest is gebouwd tegen een oude balk boven deze grote achterdeur. Iets verderop verkenden de ouders ondertussen ook al een te herstellen nest voor hun tweede broedsel.

Al druk met vervolg

Al voordat hun vijf jongen — die druk oefenen op de rand van het nest — uitvliegen, is een paar boerenzwaluwen op Stokkink op zoek naar een te herstellen nest voor een tweede broedsel. Een nest aan dezelfde balk, boven de nienduur. Er zal nog vast strijd over ontbranden met een nog alleen rondvliegend mannetje, dat een hang- en zitplek op korte afstand heeft.

Synchroon vliegen.

Een paar apart, ook hoog in de lucht. Ze vliegen even synchroon. Boven de olde schöppe van Stokkink.

Nog niet uitgevlogen

De eerste jonge boerenzwaluwen in onze boerderij moeten nog uitvliegen, al hangen de eersten al wel ver over de rand van hun veilige nest. Voordat het zomer wordt zullen ze vast net als jongen bij de buren en in het dorp Gelselaar gaan vliegen. Vorig jaar (4 juni) en twee jaar geleden (al op 27 mei) waren ze ook op Stokkink vroeger.

Twee sporen/nesten

De plek waar mannetjes even geduldig als de broedende vrouwtjes van de boerenzwaluwen op Stokkink wachten, is heel vaak een ander nest, dat nog niet is hersteld en soms later voor het tweede broedsel wordt gebruikt. Het mannetje (links) op de foto hieronder heeft een nog riantere positie. Naast een tweede nest maakt deze vogel nu de jongen gevoerd en bewaakt moeten worden vaak ook nog gebruik van het dubbele nest met een plankje eronder. Geen tweesporenbeleid, maar driesporenbeleid.

Synchroon op jacht

Een boerenzwaluw met jongen krijgt geen rust. Van insectenjacht om hongerige bekjes te vullen, schakelen ze direct over op het vangen van hinderlijke parasieten tussen hun veren. Hiervoor moeten ze zich met hun ranke lichaampjes vaak in allerlei bochten wringen. Vanwege de inspanning sluiten ze bij een deel van de klus zelfs hun ogen. Eén paar voerde dit onderdeel gisteren boven op de grote nienduur synchroon uit. De vereninspectie kan ook uitmonden in een grotere poetsbeurt. Bij het verwijderen van poep van de jongen blijft wel eens wat achter op de snavel. Alsof ze een mes slijpen bewegen ze die daarop snel heen en weer langs een hard voorwerp, zoals de bovenkant van de deur of het draadje waarop de vogel zit.

Pas in juni partner

Bijna elke dag neem op de delle van Stokkink nog wel iets bijzonders waar bij de boerenzwaluwen, hoewel ik deze zomergasten hier al vele jaren volg. Zo had gisteren een mannetje, dat na enkele weken nog alleen was (begin juni!), opeens een vrouwtje aan zijn zijde. Hun omgang was direct zeer innig. Fraai namen ze op allerlei plekken plaats. Ook op een oude eg. Ze kozen ook direct een plek om te nestelen, een oud nest achter de voormalige paardenstal. In een voorgaand jaar is het ook al eens ‘gekraakt’ door winterkoninkjes.

Poep jongen in bekje

Wie klaagt over de poep van een boerenzwaluw heeft wellicht geen idee welke moeite de vogel zelf doet om jongen en hun nest schoon te houden. De ouders nemen van jongen die nog net niet zelf over de rand van het nest kunnen poepen, maar al wel hun kontje kunnen keren, de poep in het bekje en vliegen hier mee weg. Zo houden ze het nest van hun opgroeiende jongen schoon.

Hongerige vlammetjes

Als vlammetjes steken bekjes van jonge boerenzwaluwen met Pinksteren op de delle van Stokkink uit boven fraai ‘gemetselde’ nesten aan de eeuwenoude balken. De ouders zijn niet alleen druk met het voeren van hun hongerige kroost. Ze houden ook de nesten schoon (door poep te verwijderen) en warm (met dons van veertjes).

Rekken en strekken

Een fraai schouwspel biedt het rekken en strekken van een boerenzwaluw. Zo maakt een vogel zich na een poos op een draadje te hebben gezeten gereed voor een nieuwe vlucht. Op jacht naar insecten voor hun jongen of zichzelf.

Elkaar toezingen

Zo zetten mannetjes van de boerenzwaluwen op Stokkink een keeltje op naar elkaar. Luid en druk zingen ze elkaar van tijd tot tijd toe op de delle van Stokkink. Bij het snel achter achter elkaar nemen van een serie foto’s is fraai te zien hoe ze er hun longen voor vol persen.

In nauw overleg

Het is een genot op de delle van Stokkink te zien hoe boerenzwaluwen samen omgaan met hun net uit het ei gekropen jongen en hoe ze zich hierbij gedragen ten opzichte van elkaar. Nadat het vrouwtje rond de twee weken op de eieren heeft gebroed, waarbij het mannetje al die tijd heeft gewacht, zijn ze ineens gedwongen in nauw overleg een andere rol te vervullen. Het vrouwtje houdt nog vaak de jongen warm en het mannetje verschijnt af en toe wat onwennig op de rand van het nest met vers voedsel en als bewaker ter aflossing van het vrouwtje, dat ook voor zichzelf uiteraard weer op insectenjacht gaat. Op foto's is aan de hand van open bekjes goed waar te nemen, dat ze ook veelvuldig communiceren bij hun gezamenlijke klus.