Zitten op kastanjeblad

Jonge boerenzwaluwen kiezen als ze zijn uitgevlogen soms even verrassende plekken. Vaak nestelen ze zich tijdelijk op het dak of op een dode tak van een boom, waar ze goed uitzicht hebben op met voer aan- en afvliegende ouders. De drieling op de delle van Stokkink, die deze week voor het eerst het veilige nest verliet, koos vandaag even een zitplek in een meer dan honderd jaar oude kastanjeboom achter de boerderij. Een enkeling ging niet alleen op een takje zitten, maar ook op een groot blad. Dat was zo wiebelig, dat het voeren door één van de ouders moeizaam verliep, maar het lukte wel. 

Dubbel gevorkt

Ik schilder graag met foto's van boerenzwaluwen. Dit is één van mijn mooiste taferelen dit jaar: dubbel gevorkt. Wel vaker zit een vogel op de delle van Stokkink op oud boerengereedschap, zoals een vork onder de hiele (zolder boven stal). Vanmorgen streek een boerenzwaluw met zijn lange, gevorkte staart neer op de onderste tand van een vork, die in verticale stand is opgeborgen. Zo verscheen een beeld, dat zelden is te zien. Het kostte nog wat tijd om in de goede positie te komen voor het maken van opnames, zonder deze zomergast te verjagen. 

Voer komt niet over

Bij het voeren van jonge boerenzwaluwen gaat soms iets mis. Hoewel één van de ouders bijna het kopje volledig in het wijd opengesperde bekje van een jong stopte (of juist hierdoor), bleef een insect hangen aan het bekje van pa/ma. Haarscherp kreeg ik dit tafereel op het dak boven boerderij Stokkink voor de lens. Bij het beter  bekijken en vergroten van de opnames nam ik waar wat er precies gebeurde.

Goede afvoer poep

Hoe goed boerenzwaluwen graag hun jongen verzorgen, zag ik gisteren weer eens. Van een jong dat over enkele dagen al kan vliegen, voerde één van de ouders nog de poep af. In de laatste nestfase poepen de jongen over de rand van het nest. In de eerste levensfase proberen boerenzwaluwen het nest zo schoon mogelijk te houden door er direct alle poep uit te verwijderen. Kunnen de jongen hun kontje toekeren naar hun ouders, dan nemen die de poep in hun bek en voeren die af. Waarschijnlijk omdat één van de ouders pal voor het nest even op een draadje had uitgerust, voelde deze vogel zich geroepen dit nog één keer te doen. Terwijl ik slechts een paar foto's wilde maken van het altijd zo aantrekkelijke voeren van de jongen, kreeg ik zo een ander bijzonder tafereel voorgeschoteld. Net als ik dachten de twee andere jongen ook aan voedsel van hun ouders.

Op Stokkinks delle

Hier en daar op de delle van Stokkink poseren volwassen boerenzwaluwen even. Voor een deel op vaste zit- en hangplekken, af en toe op een oude schoolbank en soms ook scharrelend over de oude lemen vloer op zoek naar sprietjes gras/hooi voor herstel.van een nest.

Noodlandingen jong

Soms gaat er even iets mis met een net uitgevlogen jong van de boerenzwaluwen op Stokkink. Paniek onder de ouders maakte mij gisteren attent op een jonge vogel die op een onveilige plek landde. Het jong maakte noodlandingen, zat eerst even op een straat, daarna op gras rond het erf en vervolgens op een heg naast de boerderij. Katten zijn hier gelukkig niet en een valk let zich ook niet zien. Pa en ma probeerden hun kind aan het vliegen te krijgen, wat met enige moeite lukte. Ze vlogen ook aan en af met voer, insecten. 

Jongen bij 't liekspier

Eén van de donkere nestplekken van de boerenzwaluwen in boerderij Stokkink zit bij ’t liekspier. De naam in Overiissel en Gelderland voor de plaats naast het grote gat (slop) in de zolder waardoor vroeger het hooi op de zolder van de boerderij werd gestoken. Alleen als het zonlicht de rest van de delle laat plichten, is soms iets van de vier jongen hier te zien. Ze zijn al zo oud dat ze hun nest een paar dagen geleden hebben verlaten, maar vlogen vanmorgen nog niet. De naam liekspier houdt verband met de plaats onder dit balkengat waar eens een overledene werd opgebaard en waar na het verdwijnen van het ‘lösse hoes’ een lijkkist op de dag van de begrafenis werd opgesteld en waar afscheid genomen kon worden van een overledene. Thans kruipt hier jong leven langs de eeuwenoude balk. 

Moderne devotie

Ik ben dol op silhouetfoto’s van de boerenzwaluwen op Stokkink. Als deze vogels eerbiedig af en toe hun hoofd/kopje buigen, komt bij mij altijd de gedachte aan moderne devotie op.

Eerste jong vliegt uit

De eerste jonge boerenzwaluw in een nest op de delle van Stokkink vloog vanmorgen even uit. In een ander nest aan een eeuwenoude balk kroop één van de jongen er aan weerskanten even voorzichtig, terwijl het ouderpaar vanmorgen ook al druk bezig was met herstel van een nest iets verderop voor een tweede broedsel.

Duidelijke taal, of niet?

Duidelijke taal, schreef ik op Facebook bij de eerste twee foto's en nog twee andere. Ik kon het niet laten hiermee te suggereren dat het vrouwtje van de boerenzwaluw genoeg had van het drukke mannetje. De werkelijkheid was anders. Dat is te zien op de volgende beelden. Zo zie je maar hoe eenvoudig het is met beelden een andere werkelijkheid te schetsen. 

Lang afvoer poep

Zelfs als jonge boerenzwaluwen op het punt staan uit te vliegen, voeren hun ouders soms zelf nog hun poep af, waarvoor we onder het nest ook een krant hebben gelegd.

Veel dode jongen

Nog voordat het officieel zomer is, heb ik op Stokkink al vijf dode jonge boerenzwaluwen geteld onder de nesten op de delle. De oorzaak is onduidelijk. Bij ruzie tussen paartjes of met een alleenstaand mannetje, of als één van de ouders verongelukt, worden alle jongen uit één nest soms gelijktijdig het slachtoffer. In dit geval zitten er telkens enkele dagen tussen en gaat het de laatste twee keer om jongen die al vol in de veren zaten. Of jongen dood zijn gegaan in het nest of uit een nest geworpen, valt niet goed vast te stellen, maar het lijkt erop dat ze al dood waren voordat ze op de vloer belandden. De hitte is vrijwel zeker niet de oorzaak. Hitteperiodes in voorgaande jaren doorstonden jongen goed. Bij ruzie of een dode ouder betreft het jongen van maar één nest. Nu gaat het om meer nesten. Een ziekte of probleem rond het voedsel blijven dan over als mogelijke doodsoorzaak. Eén paartje, dat even jongen heeft gehad, heeft op geringe afstand aan een oude balk inmiddels een ander oud nest hersteld waar het vrouwtje al weer op eieren broed. 

Jongen te zien

Voor de eerste keer dit jaar lieten zich een paar jonge boerenzwaluwen op Stokkink goed zien. Als buiten de zon niet of amper schijnt, is op de donkere deel zonder flitslicht, dat ik liever niet gebruik, vaak weinig waar te nemen. Deels zitten nesten met jongen dit jaar ook weer op donkere plekken. Eén bevindt zich ook nog aan de donkere kant van de balk en onttrekt zich bijna volledig aan het oog.